U sklopu promocije vina i oznake Šumadija, udruženje vinara je pokrenulo 2014. godine manifestaciju “Festival šumadijskih vina” koja se održava svake godine početkom juna meseca u Kraljevskoj vinariji u Topoli. Na festivalu učestvuju vinarije članice udruženja. Sastavni deo festivala je i izložba “Umetnost i vino” a sama postavka je u galeriji „Vinogradareve kuće” u kompleksu Zadužbine na Oplencu. Festival prate mnoštvo zanimljivih i edukativnih radionica, stručna predavanja, gastro ponuda, kao i bogat muzički program. Ovim jedinstvenim festivalom na otvorenom šumadijski vinari na najbolji način svedoče svoju posvećenost kvalitetu, razvoju, kako svojih vinograda i vina, tako i cele šumadijske regije kao turističke destinacije.

Na međunarodnoj vinskoj sceni veliki uspeh na promociji regije i vina udruženje je ostvarilo uvrštavanjem Šumadije i njenih vina u stalnu postavku u svetskom muzeju vina “La Cité du Vin” u francuskom gradu Bordou 2016. godine. Za postavku u muzeju izabrana su šumadijska vina: Dokaz, Trag i Morava iz vinarije Despotika, Chardonnay Selekcija, Cabernet Sauvignon Reserve i Franc Cabernet Sauvignon iz vinarije Radovanović, Shiraz i Cabernet Sauvignon iz vinarije Rogan, Trijumf Selection, Trijumfm Barrique, Trijumf Noir i Regent Reserve iz vinarije Aleksandović, Sauvignon Blanc i Suveren iz Kraljevske vinarije, Argument iz vinarije Art Wine, Sauvignon Blanc i Rose iz vinarije Stari hrast, Sauvignon Blanc i Rose iz vinarije Arsenijević i vino „70/30” iz vinarije DeLena.

Udruženje je od 22. jula 2019. član i jedan osnivača “Saveza vinara i vinogradara Srbije” kao nacionalne krovne asocijacije koja objedinjava i koordinira rad svih regionalnih (rejonskih) udruženja vinara i vinogradara sa oznakama geografskog porekla u Srbiji.

U ostvarivanju postavljenih ciljeva udruženja aktivno radi na realizaciji projekata iz oblasti vinarstva, vinogradarstva i vinskog turizma. Udruženje je prethodnom periodu sprovelo nekoliko dole navedenih projekata.

Projekat „Jačanje konkurentnosti proizvođača vina iz Šumadije – IMPULS Vine” je realizovan u saradnji sa Regionalnom agencijom za ekonomski razvoj Šumadije i Pomoravlja i partnerima Grad Kragujevac i Opština Topola. Projekat je sproveden pod pokroviteljstvom Švajcarske agencije za razvoj i saradnju – SDC u periodu jul 2017 – mart 2019. Opšti cilj projekta je bio doprinos razvoju teritorijalnog identiteta šumadijskog regiona kroz obezbeđivanje podrške sektoru vinske proizvodnje, a konkretni rezultati: podizanje oglednog vinograda 1 ha sa zasadom srpske autohtone sorte prokupac, rekonstrukcija jedne od zgrada u Kraljevskoj vinariji na Oplencu za potrebe udruženja, izgradnja Vinsko-rakijskog haba u Kragujevcu – spomen kuća Đura Jakšić i promocija vinske regije Šumadija.

“Ecovinegoals Adrion”

Projekat “Ecovinegoals Adrion” implementiran je u periodu mart 2020 – mart 2023. u saradnji sa RBC – Razvojni biznis centar Kragujevac. Predmet aktivnosti bila je održivost i otpornost vinarske industrije podsticanjem tranzicije intenzivnog vinogradarstva prema agroekološkim sistemima upravljanja kojima se štite prirodna staništa i pejzaži, smanjujući istovremeno unos hemijskih supstanci i fosilnih goriva kao i štetne emisije. Fokus je bio dat na vinograde opštine Topola. Projekat je finansiran iz sredstava INTERREG V-B Jadransko – Jonski (ADRION) Program 2014-2020. iz ERDF i IPA fondova.

“Digitalna platforma za unapređenje promocije i tržišnog pozicioniranja šumadijskog vinskog regiona”

Projekat “Digitalna platforma za unapređenje promocije i tržišnog pozicioniranja šumadijskog vinskog regiona” u okviru Projekta EU za kulturno nasleđe i turizam, rađen u periodu mart – oktrobar 2023 uz finansijsku podršku Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH. Kroz projektne aktivnosti urađen je vebsajt udruženja, aktivnosti na promociji i vođenju društvenih mreža i izrada marketing plana udruženja.

“Zajednička akcija udruženja vinara na širenju tržišta i vidljivosti turističke ponude opštine Topola”

Projekat pod nazivom “Zajednička akcija udruženja vinara na širenju tržišta i vidljivosti turističke ponude opštine Topola” u okviru projekta EU za kulturno nasleđe i turizam, period mart – novembar 2023 i uz finansiranje Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH urađeno je proširenje fizičko-hemijske laboratorije udruženja, biće izrađen “Atlas vina Šumadije” u štampanom i digitalnom izdanju, kao i aktivnosti na promociji šumadijske vinske regije kroz “Karavan vina” u regionu Balkana.

“Balkanska vinska mreža”

Inicijativa i program za podršku sektoru proizvodnje vina na Balkanu pod nazivom “Balkanska vinska mreža” (Balkan Wine Network – BWN) čiji je jedan od osnivača i udruženje pokrenuta je 2019. godine u Skopju. Jedan od ključnih ciljeva mreže je u vezi sa razvojem vinskog turizma kroz: Razvoj Balkanskih ruta, zajedničku promociju, stvaranje novih eno gastro proizvoda i zajednički projekti sa biznis sektorima koji se odnose na turizam i gostoprimstvo. Danas mrežu čine 19 članica iz Severne Makedonije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Albanije i Srbije, koje su prepoznale potrebu za povezivanjem i saradnjom unutar teritorije Balkana među ključnim akterima u proizvodnji vina kao i potencijal teritorije baziran na zajedničkim resursima, interesima i viziji Balkanske vinske regije prepoznatljive na globalnom tržištu proizvodnje vina.

VINA SA OZNAKOM GEOGRAFSKOG POREKLA “Šumadija”

Radeći na ostvarenju svog osnovnog cilja zaštite geografskog porekla šumadijskih vina, udruženje je 2015 godine izradilo elaborat koji definiše sve važne zakonske aspekte, pravila i postupke koji se odnose na: sorte, vinograde, vinarije, proizvodnju grožđa i vina, označavanje i obeležavanje boca, odležavanje i puštanje u promet, vrste, tipove i karakteristike vina sa geografskim poreklom “Šumadija”. Rezultati i pravila su predstavljeni u dokumentu “Elaborat o proizvodnji vina sa oznakom geografskog porekla – oznaka kontrolisanog geografskog porekla „ŠUMADIJA“ sa pratećim prilozima, broj 320-05-3423/2015-08, koji je usvojen 13.10.2016. godine, kao i izmene i dopunjen kroz specifikaciju broj 320-05-3423/2015-08 od 02.08.2021. godine i sve to odobreno od strane Ministarstva poljoprivrede.

Najznačajniji elementi oznake geografskog porekla „Šumadija“:

„Šumadija“ – je naziv oznake geografskog porekla, odnosno oznaka kontrolisanog geografskog porekla vina.

K.P.K. i K.G.P.K. su oznake kvalitetne kategorije vina, a po standardima EU to je ekvivalentno tradicionalnom nazivu PDO. Boce sa vinima kvalitetne podkategorije K.P.K. obeležavaju se zakonski propisanim crvenim markicama, a K.G.P.K. ljubičastim markicama.

Značenje oznake kvalitetnih kategorija je:

K.P.K. – Kvalitetno vino sa kontrolisanim geografskim poreklom i kvalitetom;

K.G.P.K. – Vrhunsko vino sa kontrolisanim i garantovanim geografskim poreklom i kvalitetom.

Dodatne oznake i priznati tradicionalni nazivi u okviru zaštićene oznake „Šumadija“ su: mlado, sopstvena proizvodnja, odležalo u drvenom sudu / barik / barrique, rezerva / reserve, grand rezerva / grande reserve, arhivsko, vino od samotoka / samotok, kasna berba, selekcija /selection, probirna berba, srpski hrast / srpski barik, kao i rujno vino.

[Grafikon: Piramida kvaliteta i oznake vina sa geografskim poreklom u Srbiji – EU (Izvor: Vinski Atlas, Beograd 2015, Darko Jakšić i drugi)]

Vrste vina: Mirno vino i Kvalitetno penušavo vino.

Tipovi vina:

Mirna bela suva vina:

• Tip MB1: „Šumadija“ Sauvignon Blanc;

• Tip MB2: „Šumadija“ Chardonnay;

• Tip MB3: „Šumadija“ Riesling;

• Tip MB4: „Šumadija“ Traminac;

• Tip MB5: „Šumadija“ Sauvignon Blanc – Semillon;

• Tip MB6: „Šumadija“ Pinot Blanc;

• Tip MB7: „Šumadija“ Tamjanika.

Mirna bela poluslatka/slatka vina:

• TIP MB8: „Šumadija“ Traminac kasna berba;

• TIP MB9: „Šumadija“ Sauvignon Blanc kasna berba.

Mirna roze suva/polusuva vina:

• Tip MR1: „Šumadija“ Prokupac – Cabernet Sauvignon roze;

• Tip MR2: „Šumadija“ Muscat de Hamburg;

• Tip MR3: „Šumadija“ Cabernet Franc – Cabernet Sauvignon roze.

Mirna roze poluslatka/slatka vina:

• Tip MR4: „Šumadija“ Muscat de Hamburg poluslatko/slatko roze.

Mirna crvena suva/polusuva vina:

• Tip MC1: „Šumadija“ Cabernet Sauvignon crveno;

• Tip MC2: „Šumadija“ Merlot;

• Tip MC3: „Šumadija“ Pinot Noir crveno;

• Tip MC4: „Šumadija“ Shiraz;

• Tip MC5: „Šumadija“ Cabernet Sauvignon- Merlot;

• Tip MC6: „Šumadija“ Cabernet Sauvignon – Merlot – Cabernet Franc;

• Tip MC7: „Šumadija“ Cabernet Sauvignon – Cabernet Franc;

• Tip MC8: „Šumadija“ Prokupac.

Kvalitetna penušava bela vina:

• • Tip KPB1: „Šumadija“ – „Šumadinac“ Pinot Noir;

• • Tip KPB2: „Šumadija“ – „Šumadinac“ Chardonnay.

Sortni sastav vina: pod oznakom geografskog porekla „Šumadija“ sortna vina potiču od 100% dozvoljene sorte grožđa ili najmanje 85% vina potiče od grožđa iste sorte uz učešće najviše 15% vina koje potiče od grožđa drugih nearomatičnih vinskih sorti rejoniranih za proizvodnju vina za rejon Šumadija. Kupažirana vina se proizvode sastavljanjem dve ili tri dozvoljene sorte za rejon, a procenti sorti su definisani prema tipu vina, tako na primer za kupažu vina od sorti Cabernet Sauvignon, Merlot i Cabernet Franc najmanje 60% vina potiče od grožđa sorte Cabernet Sauvignon, najviše 30% vina potiče od grožđa sorte Merlot i najviše 10% vina potiče od grožđa sorte Cabernet franc bez učešća vina od drugih sorti.

Prema tipovima vina oznake “Šumadija” detaljan sortni sastav dat je u gornjoj tabeli “Tipovi vina”.

Sortni sastav vinograda: Vinogradi za proizvodnju vina sa oznakom geografskog porekla „Šumadija“ su sortnog sastava u skladu sa sortnim sastavom vina prema njihovim tipovima. Sorte su navedene u tabeli “Tipovi vina”. Ukoliko se u vinogradima za proizvodnju vina sa oznakom geografskog porekla „Šumadija“ nalaze i biljke sorti koje nisu rejonirane, odnosno nisu dozvoljene za dati tip vina, to grožđe se ne koristi za proizvodnju datog tipa vina sa geografskim poreklom.

Vinogradarsko područje (oblast proizvodnje): Granica rejona Šumadija, odnosno oznake geografskog porekla – oznake kontrolisanog geografskog porekla „Šumadija“ i detalji vinogradarskog područja koje se sastoji od 4 vinogorja: Krnjevo, Rača, Oplenac i Kragujevac, definisane su “Pravilnikom o rejonizaciji vinogradarskih geografskih proizvodnih područja Srbije” („Službeni glasnik RS“, broj 45/2015) i prikazane su na mapi “Rejon Šumadija”.

Vinogradi

Proizvodnja grožđa i maksimalni prinosi po hektaru:

• 2,5 kilograma po biljci i 7.500 kilograma po hektaru – za vinograde sa 3.000 do 4.000 biljaka po hektaru;

• 2 kilograma po biljci i 8.000 kilograma po hektaru – za vinograde sa preko 4.000 biljaka po hektaru;

• U godinama kada su povoljni klimatski uslovi, postoji mogućnost povećenja maksimalnog prinosa i to za 0,5 kilograma po biljci.

Propisani standardi u vinogradarskoj proizvodnji:

• Gustina sadnje odnosno broj biljaka (čokota vinove loze) je od 3.300 do 6.500 po hektaru. Do 10.000 biljaka po hektaru kod vinograda sa tradicionalnim načinom proizvodnje i Župskim uzgojnim oblikom;

• Uzgojni oblici čokota vinove loze u rejonu Šumadije su: “Jednogubi i dvogubi Gijo” (Guyot fr.) sa modifikovanim uzgojnim oblicima, “Rojatska kordunica” (Royat Cordon engl.), te tradicionalni “Župski uzgojni oblik” najčešće za sortu prokupac;

• Minimalni prirodni sadržaj šećera u širi: za mirna vina 20 %, za penušava vina 18 %;

• Minimalni i maksimalni prirodni sadržaj kiselina u širi: 6 – 10 g/l, za muskatne sorte 4,5 – 10 g/l;

• Način berbe: berba grožđa se obavlja isključivo ručno, a transport grožđa u gajbicama.

Vina

Propisi, enološki postupci, sudovi, odležavanje, senzorne karakteristike, kontrola kvaliteta u proizvodnji vina:

• Oblast proizvodnje vina: Vino se pretežno proizvodi u Krnjevačkom, Oplenačkom, Račanskom i Kragujevačkom vinogorju, odnosno u okviru rejona Šumadija;

• Proizvodnja vina u okviru oznake geografskog porekla „Šumadija“ odvija se u svemu u skladu sa zakonskom regulativom Republike Srbije i dobrom proizvodnom praksom. Određeni specifični enološki postupci kao i ograničenja koja se pripisuju isključivo proizvodnji vina sa oznakom geografskog porekla „Šumadija“ imajući u vidu specifičnosti rejona, definisani su u celosti;

• Enološki postupci: U proizvodnji mirnih vina u okviru oznake geografskog porekla „Šumadija“ dozvoljeni su svi propisani enološki postupci. Kvalitetna penušava bela vina oznake “Šumadija” – “Šumadinac” tipa KPB1 i KPB2 proizvode se isključivo od sorti Pinot Noir i Chardonnay tradicionalnom šampanj metodom gde se sekundarna fermentacija i odležavanje odvija u boci pod pritiskom;

• Ograničenja u obogaćivanju vina prilikom proizvodnje: Nije dozvoljeno doslađivanje i obogaćivanje osim u slučajevima definisanim Zakonom o vinu odnosno propisom kojim je regulisano vino;

• Randman (količina šire koja se dobije od grožđa): je najviše 60 % za bela i roze vina i najviše 70 % za crvena vina;

• Upotreba sudova prilikom proizvodnje i odležavanja vina: dozvoljena je upotreba sudova od nerđajućeg čelika (tzv. inox) i drvenih sudova od hrastovine. Ostali sudovi kao što su stakleni i betonski sudovi se ne koriste u proizvodnji kvalitetnih i vrhunskih vina. Plastični i sudovi od poliestera nisu zabranjeni ale se ne preporučuju. Upotreba sudova od gline, kao što su amfore, još uvek nije definisana i odobrena za vina sa geografskim poreklom i oznakom “Šumadija”;

• Datum najranijeg puštanja vina u promet:

• • 01. oktobar naredne godine u odnosu na godinu kada je obavljena berba – za vina sa geografskim poreklom sa navedenom metodom proizvodnje i oznakom „odležalo u drvenom sudu“ / „barik“ / „barrique“, izuzev za vina koja nose oznaku „rezerva“ / „reserve“ / „grand“ koja se puštaju kasnije nakon obaveznog odležavanja u drvenom sudu i boci;

  • 15. mart naredne godine u odnosu na godinu kada je obavljena berba za sva ostala vina sa geografskim poreklom, izuzev za vina koja nose dodatnu oznaku „mlado“.

• Odležavanje vina:

• 6 meseci u hrastovim sudovima zapremine 225 – 3.500 litara za bela vina tipa MB1: „Šumadija“ Sauvignon Blanc i MB2: „Šumadija“ Chardonnay u minimalnoj količini od 50% od ukupne količine ovakvih vina;

• 12 meseci u hrastovom barik buretu od 225 litara za tipove crvenih vina koja nose dodatnu oznaku „odležalo u drvenom sudu“ / „barik“ / „barrique“ ;

• 18 meseci u hrastovom barik buretu od 225 litara plus minimum 6 meseci u boci za tipove crvenih vina koja nose dodatnu oznaku „rezerva“ / „reserve“;

• 24 meseca u hrastovom barik buretu od 225 litara plus minimum 18 meseci u boci za tipove crvenih vina koja nose dodatnu oznaku „grand rezerva“ / „grand reserve“.

• Senzorne karakteristike vina: generalno, vina sa oznakom “Šumadija” su uglavnom sa umerenim do višim alkoholima, sa pretežno umerenim do višim sadržajem kiselina, dobre svežine i ekstraktivnosti. Glavne fizičke i hemijske osobine i naznake senzornih osobina za svaki tip vina, odnosno svih vina sa određenim karakteristikama, koje nose geografsku oznaku “Šumadija” definisane su elaboratom udruženja.

• Kontrola kvaliteta: Proizvođači vina sa geografskim poreklom oznake „Šumadija“ posvećeni su primeni mera kontrole kvaliteta i postupka stalnog unapređenja procesa rada u cilju proizvodnje vrhunskih vina. Sledljivost procesa proizvodnje od procesa uzgajanja vinove loze, od prerade grožđa do proizvodnje vina, proizvođači vina u rejonu Šumadije sprovode kontinuiranu kontrolu kvaliteta. Konačno uzorkovanje vina i kontrola kvaliteta vrši se nakon perioda odležavanja u bocama, a pre deklarisanja i stavljanja vina u promet. Uzorkovanje sprovodi ministarstvo pppoljoprivrede ili ovlašćena kontrolna organizacija.

Vina sa oznakom geografskog porekla “Šumadija” danas se proizvode u 11 vinarija: Kraljevska vinarija – Zadužbina kralja Petra I Karađorđevića Topola, Vinarija Aleksandrović Vinča, Mali podrum Radovanović Krnjevo, Vinarija Despotika Vlaški Do, Podrum Stari Hrast Žirovnica, Vinarija Art Wine Grošnica – Kragujevac, Vinarija DeLena Lipovac, Vinarija Arsenijević Vinča, Vinogradi i Vinarija Veličković Banja, Vinarija Vladimir Banja i Vinarija Zmajevac Lipovac.

Na međunarodnim takmičenjima i ocenjivanjima, Šumadinci za svoja vina dobijaju brojne medalje i pohvale što potvrđuje da predhodno uloženi trud daje odlične rezultate i da su na dobrom vinskom putu.